Saç yemə vərdişi

  

      Saçlar ilə oynama davranışı, xalq arasında da məşhur bilinən bədən dili nümunəsi olaraq göstərilir. Ancaq bəzilərinin (xüsusilə də xanımların) davamlı saçlarını ağızlarına apardığını, dodaqlarına sürtdüyünü, hətta qopardıqdan sonra belə bunu etdiklərini görürsünüzsə, ağılınıza ilk gəlməsi lazım olan “trikofaji” olaraq bilinən saç və tük yemə vərdişidir. Hal - hazırda uşaqlarda tez - tez rast gəlinən vərdişlərdən biri də budur. Elmi tərifiylə trikofaji, obsessiv bir şəkildə saç və tük yemə narahatlığıdır. Əlbəttə, saçları və tükləri yemək üçün, ilk növbədə onları qoparmaq lazımdır. Bu səbəblə, trikotilomani olaraq bilinən obsessed şəkildə saç və tük yolma davranışıyla birlikdə görülür. Ancaq trikotilomaniyə nəzərən trikofajik fərdlər, yalnız saçı, tükü yolmaqla qalmazlar, onları udarlar da ... Bəzi trikofajik fərdlər, yalnız öz saçlarını deyil, ətrafda, xalçalar üzərində və s. yerlərdə tapdıqları saçlarıda da yeyərlər. Xüsusilə bu cür həddindən artıq saç yemə halları baş verərsə, həzm kanalında saç yumağı (trikobezoar) meydana gələ bilər. Bu narahatlığı təyin etmək üçün çox mürəkkəb məlumatlara gərək yoxdur, çünki, tam düşündüyünüz kimi reallaşır: saç, tük qoparılır və yeyilir.
Bu davranışın kritik bir problem olmağa başladığı ilk əlamətləri, mədə və bağırsaqlarda yaranan saç tük yumaqlarından dolayı həzm problemləri və qarın ağrılarının başlamasıdır. Sonrasında, daha ciddi problemləri də özü ilə gətirə bilər. Üstəlik bu şəxslər, yalnız saç və tükü yeməklə qalmazlar, bunu "ritual" deyilən müəyyən davranış qəlibləri içərisində edərlər. Məsələn saçı yemədən əvvəl, saç köklərini dodaqlara sürtməyi, gəzdirməyi seçərlər. Bəzi hadisələrdə trikofajik fərdlərin başqalarının saçını tükünü belə yedikləri təsbit edilmişdir. Trikofajik fərdlərin mədələrində tüklər parçalanır və ya bütün olaraq həzm kanalını qət edərək nəcislə çölə atılır. Lakin bu davranış çox tez təkrarlanırsa, çox sayda tük bir-birinə yapışaraq yumaqlar meydana gətirərlər. Bu tüklər, bağırsaqlarda yumaqlar olaraq toplanır və bu "Rapunzel Sindromu" adlanır. Bu sindroma sahib 18 yaşındakı bir gəncin bağırsaqlarına 4.5 kiloqramlıq saç yumağı çıxarılmışdır. Bu yumaqlar mədənin və ya bağırsaqların şəklini alıb onları tıxayacaq qədər çox miqdarda toplanırlar. Bu xəstəliyin müalicəsi də digər dırnaq yemə, barmaq əmmə vərdişlərinin müalicələri ilə eynidir: psixoloji müalicə. Ayrıca trikofajinin bədəndə müəyyən maddələrin çatışmamazlığı daha çox kimyəvi maddələrin çatışmamazlığı nəticəsində baş verir. Bu səbəblə anti-depresantlar və psixoterapiya bir arada davam etdirilməlidir.

Uğur inkişaf mərkəzinin mütəxəssisi Aysel Sərkarlı